Historia Biblioteki KNHS UJ
Początki:
Pomysłodawcą założenia biblioteki był Wacław Tokarz. Dla członków Koła miała ona służyć pomocą w studiach i pracy naukowej.
Dnia 2 lutego 1894 roku decyzją Walnego Zebrania założono bibliotekę. Jej początkiem był zakup 16 książek w 18 tomach. W ciągu kolejnych lat poszczególne Zarządy Koła często zajmowały się sprawami biblioteki – poruszano kwestię regulaminu czy zakresu tematycznego pozyskiwanych książek. Jak łatwo się domyśleć głównym problemem było wygospodarowanie pieniędzy na zakup nowych pozycji. Zwykle starano się je uzyskać ze składek członkowskich oraz z dobrowolnych ofiar, pochodzących zarówno od członków Koła, jak i profesorów uniwersytetu.
Przez kolejne lata powiększano księgozbiór także dzięki indywidualnym ofiarodawcom. Na początku XX wieku sporządzony został inwentarz biblioteki oraz katalog. W 1917 roku zbiory Koła powiększyły się o 400 egzemplarzy dubletów, przekazanych z Biblioteki Jagiellońskiej.
Okres międzywojenny:
W tym czasie każdy kolejny Zarząd starał się powiększać bibliotekę. W 1929 roku liczyła ona 2000 dzieł w 2600 tomach. Starano się by zbiory te były jak najszerzej wykorzystywane wśród studentów. Mimo iż do 1934 roku korzystanie z księgozbioru było odpłatne, cieszył się spora popularnością. Pewnym mankamentem było nieomal ciągłe porządkowanie katalogu kartkowego. Można też wspomnieć o wydarzeniu z sierpnia 1933 roku – nastąpiło wtedy włamanie do biblioteki i kradzież 50 książek. W 1938 roku księgozbiór liczył 2732 tytuły w około 3500 woluminach.
Okres lat 1945-1957:
Działalność Koła i siłą rzeczy biblioteki została przerwana przez wybuch II wojny światowej. Okres ten księgozbiór przetrwał w zasadzie bez większych strat. Po reaktywacji działalności Koła został on uporządkowany i w pełni skatalogowany. W pierwszych latach powojennych biblioteka cieszyła sie sporą popularnością. Korzystało z niej około 130 osób. Starano się zwiększyć liczbę książek i w 1950 roku biblioteka osiągnęła stan ponad 4000 pozycji. Wiosną tego roku Koło zostało rozwiązane. Jego księgozbiór został podzielony i przejęty przez biblioteki seminariów i katedr. Część zbiorów trafiła do Biblioteki Jagiellońskiej. Niestety, z przykrością trzeba stwierdzić, iż przy „rozbiorze" biblioteki (prowadzonym przez Związek Akademicki Młodzieży Polskiej) część pozycji zaginęła lub została rozkradziona.
Okres lat 1957-1990:
Dnia 26 IV 1957 roku władze uniwersyteckie zatwierdziły statut reaktywowanego Koła. W związku z tym nowy Zarząd, w celu odtworzenia biblioteki, rozpoczął akcję rewindykacji książek wcześniej należących do Koła. Z powodzeniem udało się odebrać z Biblioteki Jagiellońskiej część dawnego księgozbioru. Starania o odzyskanie innych książek ciągnęły się przez kilka następnych lat. Akcja ta była prowadzona na tyle energicznie, iż na przełomie 1960 i 1961 roku biblioteka liczyła 1760 tomów. Oprócz tego starano się pozyskać nowe książki. W końcu grudnia 1961 roku rozpoczęto wypożyczanie. Poważnym problemem był bark porządku w księgozbiorze, a część pozycji zaginęła, zwłaszcza iż ewidencja prowadzona była przez pewien czas bardzo niestarannie. Od 1965 roku sytuacja zaczęła się poprawiać. Stan księgozbioru osiągnął wtedy 2000 pozycji. W ciągu następnych lata biblioteka przyciągała sporą liczbę czytelników z racji posiadania książek często nieosiągalnych w innych miejscach. Rocznie (w latach 1968-1970) wypożyczano około 100 pozycji. Mimo zakupów, z księgozbioru ubywało książek (średnio trzydzieści w roku). Były to głównie pozycje niezwrócone przez czytelników i niestety bibliotekarze nie dawali rady wy-egzekwować ich zwrotu. W związku z tym księgozbiór liczył z kolei w 1968 roku 1733 pozycji. Po zmianie lokalu Koła biblioteka znalazła się w kiepskim stanie – zbiory były niezabezpieczone, a wypożyczenia stały się rzadkością, z racji niezbyt dogodnego położenia tego lokalu. Dopiero w latach 1974-1975 księgozbiór doczekał się uporządkowania i skatalogowania. Przeniesiony został do kolejnej, nowej siedziby Koła i na nowo został udostępniony.
Kolejny okres regresu biblioteki (jak i dla całego Koła) przyniósł stan wojenny. Od 1981 do jesieni 1983 roku lokal był zajęty przez brygadę remontową, która oficjalnie prowadziła tam jakieś prace. Księgozbiór popadł wtedy w zaniedbanie, a wiele pozycji bezpowrotnie zaginęło. Ponowne uporządkowanie biblioteki przeprowadzono w roku akademickim 1983/1984. Zaczęto znów wypożyczać książki. Kolejny przegląd miał miejsce w 1986 roku (usunięto wtedy z księgozbioru pozycje z literatury niehistorycznej). Przez kolejne trzy lata (do grudnia 1989 roku) kontynuowano prace porządkowe w bibliotece. W latach 1987-1990 zakupione została nowa ilość książek. Dary dla księgozbioru przekazała Biblioteka Jagiellońska, jak i indywidualne osoby.
Bibliografia:
Do napisania tego tekstu wykorzystano poniższe dwie prace poświęcone historii Koła:
Koło Naukowe Historyków Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1892-1967, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Prace Historyczne", z. 25, Kraków 1968 (wzmianki o bibliotece znajdują się na następujących stronach: 23-24, 46-47, 69, 72, 79-81, 83, 90)
Dzieje Koła Naukowego Historyków Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1892-1992. Wspomnienia Seniorów, red. K. Baczkowski, Kraków 1992 ( wzmianki o bibliotece znajdują się na następujących stronach: 11-12, 25, 32, 34, 40, 42-43, 55, 57, 63-64, 68, 76)
Maciej Zapiór